Kościół p.w. św. Bartłomieja
 |
 |
Kościół św. Bartłomieja (XVI w., przebudowany 1820, 1959). Wewnątrz kościoła znajduje się bogato zdobiony ołtarz barokowy. Przy wejściu do kościoła, po lewej stronie, znajduje się kamienna tablica pochodząca z ok. 1600 roku. Płaskorzeźba przedstawia rycerza Piotra Strzelę - właściciela miejscowych dóbr. Zabytkowe dzwony kościoła w Suchej, są jednymi z najstarszych na Śląsku. Jeden pochodzi z 1396 roku, drugi prawdopodobnie z XV wieku. Lata, z których pochodzą były okresem wojen polsko-krzyżackich. Bijące dzwony miały symbolizować pokój i wzywać wiernych do modlitwy. Cenne zabytki do dziś wiszą w kościelnej dzwonnicy, ale mało brakowało, by zostały zniszczone. W czasie II wojny światowej hitlerowcy przetapiali dzwony z okolicznych kościołów na amunicję. Jednakże uznano, że dzwony z Suchej są za stare i nie nadają się do przetopienia.
- Tekst pochodzi z portalu Polska niezwykła
- Zdjęcia pochodzą z portalu Polska niezwykła
Opis w opracowaniu Hansa Lutscha
- Grabstein mit der Figur des Verstorbenen in Lebensgröße mit der czechischen Umschrift: (L) ETHA PANIE MDC W PYRWNI SOBOTV PO TRZECH KRALIGH GEST W PANV VSN(VL) VRO ZENY PAN PETR STRZELA Z WYRAHV S KORVNY POLSKIGE O WIEKO W XL ROKV GEHOZ DUSSY PAN BROH RACZ MILOSTIV BITI, d. h.: Im Jahr des Herrn 1600 am ersten Samstag nach drei Königen ist im Herrn eingeschlafen der Wohlgeborene Herr Peter Strzela aus Wyrach aus der Krone Polen im Alter im 40ten Jahre, dessen Seele Gott der Herr möge barmherzig sein.
Płyta nagrobna Petra Strzeli † 1600
Wzdłuż krawędzi kamienia widnieje napis w dialekcie czesko-morawskim:
LETHA PANE MDC W P[B]YRWNI SOBOTV PO TRZECH KRALICH GEST W PANV VSNV(L) VROZENY PAN PETR STRZELA Z WYRCHV S KORVNY POLSKE GEHO WIEKV W XL ROKV GEHOZ DVSSY PAN BVOH RACZ MILOSTIV BYTI
Roku Pańskiego 1600 w pierwszą sobotę po Trzech Królach zasnął w Panu urodzony Pan Piotr Strzela z Wierzchu w Królestwie Polskim w wieku 40 lat. Nad Jego duszą niech Pan Bóg będzie miłosierny. (Tłumaczenia dokonał dr Roman Stelmach.)
Piotr Strzela był żonaty od 1567 r. z Zuzanną, córką Georga Zyrowskiego z Żyrowej (Zyrowa), która w posagu mu wniosła 2 tys. talarów śląskich. Jeżeli napis jest prawdziwy, ożenić musiałby się w wieku 7 lat. Nawet na ówczesne warunki kontraktowych małżeństw byłoby to czymś niesłychanym. Piotr Strzela, kiedy zmarł, musiał mieć przynajmniej 53-54 lata.
Można założyć, że wykonawca kamienia pomylił się podczas pracy lub nie znał dokładnego wieku zmarłego. Mógł przestawić litery i zamiast rzymskiej cyfry "LX" (60), wpisał "XL"(40). Istnieje też możliwość, że napis oznacza rok urodzenia - 1540. Wtedy Piotr Strzela zmarłby w wieku 60 lat i w związek małżeński wszedłby w wieku lat 27.
21 lipca 1570 r. Piotr kupił od Johanna Nawoya z Dolnej (Dollna) - Dziewkowice (Schewkowitz), Rozmierkę (Klein Rosmiers), Jędrynie (Gendrynia) i Kosice (Koschutz). W 1581 r. nabył nieistniejącą dziś wieś Gorzowy, młyn należący do Bukowskiego oraz dokupił część posiadłości w Suchej (Suchau) i został właścicielem całej osady. W 1596 r. nabył od synów swojego brata za 8,5 tys. talarów wieś Kalinów (Kalinow). Gdy zmarł, dziedziczką jego dóbr została jego córka - Ludmila.
Bez wątpienia Piotr Strzela nie był typem szlachcica, który, jak mawiał imć Onufry Zagłoba, "jeno kury macał". Uzbrojenie, jakie widać na płycie, jest charakterystyczne dla niespokojnych czasów, w jakich żył.
Odziany jest w napierśnik typu anima, używany w początkowym okresie kształtowania polskiej husarii. W lewej ręce trzyma szyszak husarski typu węgierskiego. Charakterystyczną cechą tych hełmów był daszek, przez który przebiegał ruchomy nosal, blokowany śrubą. Oba te elementy wprowadzone zostały do uzbrojenia polskiego w II poł. XVI w. za sprawą króla Stefana Batorego. Zreformował on armię Rzeczypospolitej, zapożyczając wiele elementów charakterystycznych dla uzbrojenia węgierskiego.
Piotr Strzela ma przytroczoną do pasa szablę, lecz w prawej ręce trzyma nadziak, jakby podkreślając, że to jego główna lub ulubiona broń. Nadziak także był wyposażeniem husarii, lecz był też przy okazji ulubioną bronią polskiego szlachcica. Niezwykle skuteczną i śmiercionośną. Ostro zakończony dziób nadziaka radził sobie nawet ze zbroją płytową i kolczugą. Użycie nadziaka w starciu z nieosłoniętym przeciwnikiem nie dawało mu wielu szans na przeżycie. Był narzędziem wielu zabójstw, więc sejmy Rzeczypospolitej (w latach 1578, 1601 i 1620) uchwalały prawa zabraniające noszenia tej broni cywilom. Nieskutecznie.
Najbardziej przykuwa jednak uwagę charakterystyczna fryzura rycerza. Szlachta polska miała w zwyczaju podgalanie głów, co nie było jedynie modą, lecz wynikało także z elementarnej dbałości o higienę. Taki irokez, jaki widać na suskim kamieniu, był noszony w polskiej husarii, co mogło służyć zastraszeniu przeciwnika.
Ponieważ nasze ziemie podlegały w XVI w. królestwu Czech, Piotr Strzela służył najprawdopodobniej w polskiej husarii jako najemnik.
- Tekst oraz zdjęcie pochodzą ze strony Strzelec Opolski